HOA LAN - KỸ THUẬT NUÔI TRỒNG

THÚ CHƠI LAN

Bùi Xuân Đáng
.....................

Trồng Lan dễ hay khó

Nhiều người cho là Lan rất khó trồng và mất nhiều công sức. Điều này chỉ đúng một phần nếu so với trồng hoa hồng, hoa cẩm chướng chẳng hạn. Nhưng nếu so với Lan đất Cymbidium thì cũng dễ trồng như nhau. Chỉ cần tốn chừng 30 phút một tuần cho 50 chậu Lan đủ loại.

Chúng ta nên nhớ là Lan mọc ở núi cao, rừng rậm trên khắp 5 châu, thời tiết, khí hậu mỗi nơi một khác, do đó chúng ta cần tìm hiểu 2 điều quan trọng sau đây:

1 - Đừng bao giờ thấy cây Lan có hoa đẹp mà vội vã mua ngay. Cần tìm hiểu cây Lan này có thích hợp với nhiệt độ và ánh nắng chỗ chúng ta đang ở có để Lan sống hay không?

2 - Chúng ta sẽ để cây Lan đó ở đâu, trong nhà hay ngoài vườn, mùa đông lạnh xuống là bao nhiêu độ? Mùa hè nóng tới bao nhiêu độ? Chỗ để Lan có đủ ánh nắng hay không? Nắng buổi sáng hay nắng buổi chiều?

Khi trồng Lan cũng như khi trồng bất cứ loại cây nào ta phải hiểu rõ loại cây đó cần đến những vấn đề chính như nhiệt độ, ánh sáng, tưới nước, bón phân ra sao?

NHIỆT ĐỘ: Người ta chia Lan trong 3 loại nhiệt độ sau đây:

C = Cool Lạnh 40 - 50 F Dưới 80 F Paphiopedilum

I = Intermediate Vừa 55 - 65 F Dưới 85 F Phalaenopsis, Cattleya

W = Warm Ấm 60 - 65 F Dưới 100 F Vanda

Trên đây chỉ là nhiệt độ lý tưởng, thực ra Lan có thể chịu lạnh hay nóng hơn một vài giờ mà không sao cả, nhưng không thể chịu lâu dài được. Cũng có những loại chịu được cả nóng lẫn lạnh như Cymbidium, Dendrobium Australia..v..v... Vì vậy khi mua Lan cần biết rõ cây đó thuộc loại nào. Ngoài ra nhiều cây Lan cần sự khác biệt về nhiệt độ giữa ngày và đêm phải chênh lệch từ 10 - 15 F, chẳng hạn như Cymbidium cần ban đêm phải dưới 55 F mới ra hoa.

ÁNH NẮNG: Những loại Lan cần ánh nắng như sau:

Full sun nhiều nắng cho Vanda, Cymbidium, Dendrobium.

Bright light nắng sáng hay chiều cho Cattleya, Oncidium, Odontoglossom.

Shade bóng rợp cho Masdevalia, Phalaenopsis, Paphiopedilum.

Ánh nắng mùa hè ở miền Nam California thực là gay gắt nếu không có lưới che, lá Lan có thể cháy nắng trong vòng nửa giờ. Nhưng nếu thiếu ánh sáng Lan sẽ không ra hoa. Nhà bên cạnh Lan nở đầy vườn mà chúng ta không có hoa, vì họ có nắng mà ta không có. Làm sao để biết ta có đủ nắng hay không? Nếu lá xanh thẫm, mềm và rũ xuống tức là thiếu nắng. Lá vàng ngả mầu tía, cây bị cọc lại là quá nhiêu nắng. Lá cây màu xanh hơi vàng là đủ nắng.

TƯỚI NƯỚC

Chúng ta luôn nhớ rằng 70 - 80% Lan bị chết là vì tưới quá nhiều. Lan mọc ở trong rừng, trong núi có khi mấy tháng không mưa mà vẫn sống. Cho nên định luật chung, vào mùa hè khi cây Lan ra mầm mới, rễ cây mọc nhiều, tưới nhiều nước. Bớt tưới nước vào mùa thu khi cây ngưng tăng trưởng và vào mùa đông chỉ tưới nhẹ cho cây khỏi bị khô, ngoại trừ trường hợp cây đang ra hoa. Thông thường tại Orange County mùa hè tưới 2 - 3 lần một tuần. Loại Vanda tưới mỗi ngày, mùa đông mang vào trong nhà để ở cửa sổ có nắng. Mùa thu mỗi tuần 1 lần. Mùa đông, đầu mùa xuân 2 tuần một lần ngoại trừ khi có gió Santa Ana. Mùa hè khi tưới nước, phải tưới cho thật đẫm, có khi tưới đi rồi tưới lại.

ẨM ĐỘ VÀ GIÓ

Lan ưa ẩm độ 50 - 60% riêng loại Vanda cần ẩm độ 70 - 80%. Mùa hè nên phun nước xuống đất để tăng thêm độ ẩm, không nên tưới vào lá. Lan ưa ở chỗ thoáng gió, nếu kín gió Lan mọc chậm và dễ bị bệnh.

BÓN PHÂN

Phân bón Lan thường mang 3 nhóm chữ số như 30-10-10, 15-15-15, 10-30-20. Nhóm đầu chỉ số lượng Nitrogene giúp cho cây lá mọc mạnh, nhóm thứ hai chỉ số Phosphorus giúp cho hoa, nhóm thứ ba chỉ số Potassim giúp cho củ và rễ. Do đó mùa hè khi cây mới mọc cần loại 30-10-10, khi cây đã ngưng tăng trưởng vào mùa thu bón loại 10-3-20 ( Blossom booster ) thúc cho hoa nở. Nếu chỉ có ít cây và không muốn đổi loại phân nên dùng 15-15-15 hoặc 20-20-20... Không nên mua loại phân trong Nitrogene có chất Urea. Nên nhớ chỉ bón 1/4 hay 1/2 một hìa cà phê gạt cho 1 gallon nước... Nên áp dụng câu Weakly và Weekly nghĩa là bón rất loãng và bón mỗi tuần một lần. Khi thấy đầu lá bị đen lại đó là dấu hiệu bón quá nhiều phân và có muối đọng ở trong chậu. Mỗi sáng nên tưới một lần với Epson Salt tức là Magnesium Sulfate 1 thìa súp cho 1 gallon nước để cho rã hết chất muối trong cặn nước và phân bón. Sau đó tưới cho thật đẫm để xả cho sạch.

Khi cây Lan èo uột vàng úa mà bón nhiều phân, tưới nhiều nước là giết cây Lan mau lẹ.

THAY CHẬU

Khi cây đã quá lớn mọc ra ngoài chậu, khi bị thối rễ hay đã quá 2 năm, nên thay chậu vì vỏ cây nuôi Lan đã mục. Nếu không thay sẽ bị úng nước và thối rễ. Chậu đất hay chậu nhựa đều tốt, nhưng chậu nhựa cần đục thêm lỗ cho thoát nước. Nên chọn chậu vừa đủ cho Lan mọc trong 2 năm. Đa số người mới trồng thường dùng chậu quá lớn, lúc nào cũng ẩm ướt hay bị thối rễ Lan có thể trồng bằng vỏ cây, đá, gạch vụn..v. v... Vỏ cây thông (Fir bark) tiện lợi và rẻ hơn cả.

Vỏ cây vừa (medium) cỡ từ 1/4 đến 1/2 inch dùng cho Cattleya, Dendrobium, Phalaenopsis hoặc chậu từ 4 đến 8 inches.

Vỏ cây lớn (coarse) dùng cho các loại Vanda hay chậu lớn trên 10 inches.

Thời gian tốt nhất để thay chậu là khi mầm non vừa ra rễ. Cắt bỏ các rễ thối, các củ hay nhánh đã già. Nếu muốn tách ra nhiều chậu phải để ít nhất là 3 nhánh hay 3 củ. Sau khi thay chậu, để Lan vào bóng mát và ngưng tưới từ 1 đến 3 tuần lễ để thúc cho rễ chóng mọc.

SÂU BỌ VÀ ỐC SÊN

Chúng ta có thể diệt các loại sâu bọ bằng xà phòng rửa bát, Mathalion 50 hay Diazinon Ultra pha với nước và phun vào thân hay lá. Ốc sên và sên không vỏ, rắc bột trừ sên hiệu Correy's trên gốc cây hay mặt chậu. NHỮNG LOẠI LAN CÓ THỂ NUÔI Ở NGOÀI VƯỜN TẠI ORANGE COUNTY
Brassavila digbyana, nodosa. Cattleya, Cymbidium, Dendrobium australia formosum, nobile, Encyclia, Oncidium, Paphiopedilum, Schomburgkia, Stanhopea và Zygopetalum.
NHỮNG LOẠI LAN ĐỂ Ở CỬA SỔ HOẶC ĐỂ ĐÈN Ở TRONG NHÀ
Mini cattleya, Phalaenopsis, Masdevalia, Miltonia, Pleuratholis, tuy nhiên trồng Lan trong nhà cần tăng thêm hơi ẩm và gió.

Trên đây chỉ là những điều căn bản. Muốn trồng Lan thành công, cần quan sát và nhận xét cách trồng của những vườn Lan địa phương, học hỏi các bạn bè và các hội hoa Lan cũng như rút kinh nghiệm bản thân. 

(Trích nguyệt san Phụ Nữ Gia Đình 8/03)

Tài liệu Nuôi trồng , Chăm sóc Hoa lan :
Kỹ thuật thuần dưỡng và chăm sóc lan rừng - Những năm gần đây, chơi lan là một thú chơi tao nhã của những người yêu hoa. Tuy nhiên, người yêu hoa lại muốn hướng tới một giò lan phong cách tự nhiên, hoang dã và không gì khác là lan rừng http://agriviet.com/

Hoa lan Việt nam: Theo Gunnar Seidenfaden một thảo mộc gia danh tiếng người Đan Mạch (1908- 2001), giáo sư Leonid Averyanov, Nga Sô và các nhà khoa hoc trong nước và ngoại quốc, Việt nam có khoảng trên 150 loài và trên 1000 giống. Sở dĩ có có sự phỏng đoán như vây là vì có nhiều giống lan hãy còn ở trong cánh rừng hoang dã, dốc núi cheo leo hay vực sâu thăm thẳm mà loài người chưa từng đặt chân đến hoặc nhìn nhận ra. http://hoalanvietnam.org/

Hoa Lan : Phong Lan - Địa Lan .http://www.dalatrose.com/

Trồng, chăm sóc phong lan Phong lan là loài hoa nở lâu ngày và được nhiều người chọn để làm đẹp cho nhà mình. Tuy nhiên, đây là một loại hoa khó trồng, nếu không biết cách chăm sóc, nó rất dễ chết. Dưới đây là một số kỹ thuật trồng.

http://www.longdinh.com/phonglan/

Phong lan http://www.nhanong.net/
Phong lan Việt Nam (A-Z)  - Mua bán phong lan, giống, vật tư trồng phong lan - Những bông hoa Phong lan đẹp nhất     http://www.vietlinh.com.vn/svc/
Chơi Địa lan: Dễ đâu, khi thiếu kiên tâm
PHÁT TRIỂN NGHỀ TRỒNG PHONG LAN DƯỚI ÁNH ĐÈN LED

CHƠI ĐỊA LAN: DỄ ĐÂU, KHI THIẾU KIÊN TÂM

Địa lan là các loại lan trồng trong đất, chúng tồn tại khắp các vùng đồng bằng, trung du và miền núi nước ta. Ngoài ra còn có một số loại Địa lan được nhập từ các nước trên thế giới. Đời xưa gọi lan là vương giả lương, vì hoa lan thanh nhã bất phàm...

 

Tính ra, Địa lan có tới vài trăm loài, mà hiện vẫn chưa có thống kê đầy đủ. Trong số ấy, không phải loài nào cũng có hương và đều được người đời ưa chuộng. Một số loại có sắc đẹp nhưng không có hương; một số khác có hương, nhưng hoa ngắn thấp lẫn vào lá mà người xưa gọi là cỏ rả, hoặc một số loại lá lại quá to, thân cây thô cứng, nên những loại ấy đều không được coi trọng và không được xếp vào hàng quý hiếm.

 

Các loại lan quý hiếm thường phải có hương và đặc biệt phải nở vào đúng dịp Tết Nguyên đán. Những loại này có ở Hà Nội, một số tỉnh thành phố, hoặc ở một số triền núi như Sapa, Yên Tử, chùa Hương Tích... Thông thường, một chậu Địa lan dưới mười cành có giá từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng tùy loại. Và tất cả đều được trồng vào các chậu đẹp, được chăm bón, giữ gìn cẩn thận. Có thể kể một số lớn Địa lan được ưa chuộng như: Thanh Lan, Mạc Lan hay Mặc Lan, Hoàng Vũ, Cầm Tố, Hoàng Điểm, Đại Hoàng, Ngân Biên, Bạch Ngọc, Trần Mộng, Đông Lan, Tứ Thời…

 

Trong Thanh Lan lại có ba loại: Đại Thanh, Trường Thanh và Đoản Thanh thường nở vào dịp Tết Nguyên đán. Đại Thanh là loại có màu xanh trong như ngọc, dò hoa to có đường kính gần 1cm, dài 80cm đến 1m, có nhiều hoa trên một dò, nở từng bông một từ dưới lên trên, kéo dài ba tuần mới tàn. Cây Đại Thanh có lá dài trên 60 cm, xanh biếc, cây uốn cong mềm mại, hương thoảng và lan xa. Còn Trường Thanh lại có lá dài tương tự Đại Thanh nhưng mỏng hơn chút ít, nhìn kỹ cũng không xanh biếc bằng Đại Thanh, hoa dầy và nhỏ hơn Đại Thanh, hương thơm; dò hoa có đường kính khoảng 0,8cm, cao 70-80cm. Riêng Đoản Thanh, hoa và lá đều ngắn nhỏ hơn hai loại Đại Thanh và Trường Thanh; lá dài 40cm màu diệp lục nhạt hơn Trường Thanh, dò hoa chỉ cao khoảng trên dưới 40cm; hương tỏa lan xa.

 

Mạc Lan có hai loại chính là Đại Mạc và Mạc Biên, ngoài ra còn có vài loại mọc trên núi, có hương, lá dài hơn hai loại hoa trên. Đại Mạc có hoa màu nâu đen (đen nhạt); lá dầy và xanh, dài 40-50cm; dò hoa cao 50-60cm. Mạc Biên, tương tự loại Đại Mạc nhưng khác ở chỗ lá có điểm trắng ở hai mép. Các cánh hoa cũng có điểm trắng mờ. Các loại Mạc Lan đều nở vào dịp Tết Nguyên đán và có hương đậm, lan xa.

 

Hoàng Lan có ba loại: Đại Hoàng, Hoàng Vũ, Hoàng Điểm. Trong dòng Hoàng Điểm lại chia ra làm hai loại: Hoàng Điểm họng đỏ và Hoàng Điểm họng vàng. Hoàng Điểm họng vàng có người còn gọi là Hoàng Nhị Điểm vì cánh hoa, họng hoa có hai chấm nâu nhạt. Hoàng Điểm họng đỏ có lá dài nhưng nhỏ hơn Đại Hoàng. Dò hoa bé và thấp hơn, khi hoa nở trong họng có chấm đỏ, cành vàng. Loại này không qúy bằng loại Hoàng Điểm họng vàng xẫm. Trong ba loại Hoàng Lan thì Hoàng Vũ quý hiếm hơn cả. Hoàng Vũ có màu vàng, ngọn và cánh hoa quay theo ánh sáng cong lên như múa. Lá dài trên 40 cm, hình kiếm hơi quăn nên người ta gọi là phản kiếm. Dò hoa cao và nhỏ bằng Đoản Thanh. Đại Hoàng lá to và dài tương tự Đại Thanh nhưng mỏng và màu lá nhạt hơn, về mùa hè hơi hanh vàng. Hoa thưa, mới nở màu xanh nhạt, khi nở hết màu vàng.

 

Lan Cầm Tố dò hoa cao từ 1-1,2m, đường kính to trên dưới 1cm. Có nhiều bông hoa trên một dò hoa. Màu hoa xanh, họng vàng, viền trắng mờ ở trên hai mép cánh. Lá bản to hơn lá Đại Thanh, dài từ 80-100cm. Hoa nở vào dịp Tết Nguyên đán. Đặc biệt hoa thưa, mịn màng đẹp như màu tơ thiên tạo, hương thơm nhẹ nhàng hấp dẫn.

 

Lan Ngân Biên lá nhỏ uốn cong mềm mại, hai mép lá có viền trắng; hoa vượt cao trên lá, có hương thơm lạ; chiều dài của lá khoảng 40 cm, chiều rộng 1cm vút nhỏ dần. Hoa nở vào đầu thu. Có một loại lan giống lan Ngân Biên chỉ khác lá cứng hơn thường trổ thẳng như lưỡi lê, đó là lan Kim Biên không giá trị bằng Ngân Biên.

 

Lan Bạch Ngọc là loại lan có hoa trắng nở vào cuối hè, lá to và ngắn hơn Ngân Biên chút ít. Có hai loại Bạch Ngọc: Bạch Ngọc Đại Diệp và Bạch Ngọc Tiểu Diệp. Loại Đại Diệp lá và hoa to hơn so với loại Tiểu Diệp, ngoài ra còn một loại Bạch Ngọc có tên gọi Bạch Ngọc Chân Hương, hoa có chấm như tàn hương phẩy vào, loại này có củ to như củ hành ta, du nhập từ Trung Quốc sang Việt Nam từ lâu nên rất hiếm. Hoa nở vào mùa hạ, hương thơm lạ thường. Khách tới nhà vừa đến ngõ đã ngửi thấy hương lan nhẹ nhàng.

 

Lan Trần Mộng là loại lan có dò hoa dài, màu nâu nhạt, nở vào mùa đông sang tới đầu xuân; lá dài và to ngang với lá cầm tố nhưng thon hơn và không bóng. Đông Lan là loại lan có hoa nở vào mùa đông, lá giống lá Thanh Trường nhưng không mềm mại, uyển chuyển như Thanh Lan, hoa đốm nâu vàng. Còn lan Tứ Thời là loại lan có hoa nở bốn mùa, nhưng rộ hơn vào mùa xuân; lá nhỏ và dài như lan Kim Biên nhưng không có diềm trắng ở mép lá; màu hoa nâu nhạt hơi ngả sang vàng mờ. Hoa thấp, nhưng hương rất thơm...

 

Khi trồng và chăm sóc Địa lan người xưa có câu “cửu nguyệt phân lan”, tức là tháng chín tách lan để trồng và thay đất. Tuy nhiên, nếu cứ tháng chín đưa lan ra để tách thì sẽ mắc sai lầm, vì có những loại lan vào thời điểm ấy đang ra hoa hoặc mầm đang nẩy, nếu ta tách lan, phân lan để trồng sẽ bị thui chột hoa và mầm. Về nguyên tắc chung khi tách lan, trồng lan là phải chơi hết rồi mới tách nên chơi một dò hoa khoảng hai tuần là vừa phải. Nếu tách cây phải xem xét kỹ sức của lan và mầm nhú lan khỏe, mầm vươn dài khoảng mười phân (10cm) mới tách. Tháng chín âm lịch là vào cuối thu, tiết trời mát dịu, vào thời điểm này các loại lan nở vào mùa hè như: Bạch Ngọc, Ngân Biên, Kim Biên, Tứ Thời… hoa đã tàn, mầm đã già có thể tách, san tỉa, sang chậu được thuận lợi. Với các loại lan nở vào dịp Tết Nguyên đán như: Thanh Lan, Mạc Lan, Cầm Tố, Hoàng Lan… thì đây là lúc cây đang ươm nụ, thậm chí có dò chăm bón tốt nụ đã trổ dài tới năm mười phân; vì vậy không nên phân lan mà chỉ cho thêm đất và bón cho chúng. Cần chú ý tuyệt đối không tưới nước tiểu thời điểm này vì mầm còn non sẽ bị xót, ắt sẽ dễ thui.

 

Khi trồng Địa lan không để dí đất, úng nước hoặc bị sâu rệp, lan sẽ còi cọc không phát triển được hoặc bị phá hủy. Ta nên cho một lớp vỏ ốc ở dưới, đặt lan nhẹ nhàng, với các lá theo hướng đã định. Đất càng nhẹ, làm càng kỹ càng tốt. Lớp đất trên cùng có thể to hơn các lớp đất dưới. Phần đất ấp sát củ cao trên miệng chậu để sau một thời gian tưới, đất tụt xuống dần là vừa. Nếu đất tụt xuống dưới miệng chậu, cần xếp thêm đất cho rễ và củ được mát. Chọn chậu cần chọn các chậu thoát nước, giữ được mát cho gốc cây. Có thể chọn các loại chậu cổ, nhất là chậu sành Tầu thường là cốt xốp không bị nóng chậu không làm ảnh hưởng tới lan.        

 

Muốn cho lan tốt, khi trồng cần làm vệ sinh, bỏ hết các rễ thân thối, cọ sạch các lá sâu rệp, tách bỏ các dò bị vàng lá; dùng đất bùn ao phơi khô tẩm đạm, nước tiểu hoặc nhào đất với bùn, với phân ủ rồi mới phơi khô. Hàng tuần tưới cho lan một, hai lần bằng nước gạo, nước tiểu pha loãng, hoặc lấy nước trong từ ốc, cá ngâm không có mùi ôi thối; cần có thuốc chống sâu rệp, tránh các tia nắng hướng tây rọi vào làm táp lá; luôn nhặt các lá rụng phủ ở các gốc để tránh không bị rệp trú ẩn. Thượng tọa Huệ Đăng, người chuyên doanh Địa lan cho hay, trồng Địa lan cần phải kinh qua việc chăm sóc cây vào ngày “trái gió, trở trời”. Lan phụ thuộc rất lớn vào thời tiết lạnh, nóng và cách bón phân. Kết hợp nhuần nhuyễn các yếu tố này, lan sẽ ra hoa vào đúng dịp Tết, đạt tỷ lệ 80%.

 

Trồng lan là một nghệ thuật, có người chơi lâu cũng chưa thuộc chúng. Chơi Địa lan cần phải biết giá trị các loại lan khác nhau. Những loại lan quý, hoa phải cao vượt trên lá, hoa to và có sắc thì càng quý; hoa lâu tàn, hương lan xa; lá nhỏ, ngắn và mềm mại; dò hoa vươn lên uyển chuyển, thanh cao.

HOA LAN

Phong lan, (tên khoa học: Orchidaceae) là một họ thực vật có hoa, thuộc bộ Măng tây, lớp thực vật một lá mầm. Họ Orchideceae là một trong những họ lớn nhất của thực vật và có các thành viên mọc trên toàn thế giới, ngoại trừ châu Nam Cực; có cây hoa lan sống dưới mặt đất và chỉ nở hoa trên mặt đất cũng như có cây hoa lan sống tại vùng cao nguyên của dãy Himalaya; hoa lan có thể tìm thấy tại các vùng có khí hậu nhiệt đới như trong rừng già của Brasil đến các vùng có tuyết phủ trong mùa đông như tại bình nguyên của Manitoba, Canada; hoa lan có loại mọc trong đất (terrestrial), có loại mọc trên cây cao (epiphyte) và có loại mọc trên đá (lithophyte).Hoa lan được người tiêu dùng ưa chuộng vì vẻ đẹp đặc sắc và các hình thức đa dạng của chúng. Cũng giống như cây lan, hoa lan hầu như có tất cả các màu trong cầu vồng và những kết hợp của các màu đó. Hoa lan nhỏ nhất chỉ bằng hạt gạo trong khi hoa lan lớn nhất có đường kính khoảng 1 m.Đa số các loại hoa lan được bán rộng rãi trên thị trường thường không có hương thơm nhưng trong tự nhiên có rất nhiều loại hoa lan có mùi thơm đặc trưng. Vanilla là một loại hoa lan mà hương thơm được dùng trong các loại ẩm thực của thế giới và có nguồn gốc từ Mexico; trong khi đó có các loại hoa lan tỏa ra mùi như thịt bị hỏng để hấp dẫn các côn trùng. –

 Hoa Phong lan có vòi hoa cao, mảnh khảnh với những bông hoa cực kỳ đẹp gồm 3 cánh trong, ba cánh ngòai và một cánh hoa chụm lại (lưỡi) phân biệt với các cánh hoa khác. Phần cuối của môi dưới hoa, kiểu phát hoa, đài hoa – là những tên gọi của những phần kết cấu kỳ diệu như ta thấy
Có thể cho rằng phong lan là loại hoa gây ấn tượng và tao nhã nhất trong các ho hoa đối với con người. Trong hàng triệu năm, họ phong lan phát triển mạnh và tiến hóa lan rộng không ngừng từ Bà Mẹ thiên nhiên, và sự bùng nổ của những loài hoa đối thủ của nó từ con người.

Cách đây khoảng 120 triệu năm, thời kỳ khủng long, một cây hoa tráng lệ xuất hiện và hiện hữu- ta gọi là phong lan. Sự tiến hóa dẫn tới việc mất đi nhiều loại cây và thú nhưng đối với phong lan chúng đã nở hoa, phát triển trên các đại lục. Ít nhất có 36.000 loài trên hành tinh chúng ta hiện nay- và có thể còn có những loài chưa được biết đến và hãy còn chờ đợi con người khám phá.

Phong lan thu hút sự thụ phấn bằng nhiều cách như: mùi thơm, bắt chước và sự rón rén lén lút. Phong lan với mùi thơm ngọt ngào thường thu hút loài ong-với những cánh có mùi . Phong lan cũng có thể thụ phấn bằng cách bắt chước hình dạng côn trùng như ong, bướm với những phần trên cách hoa của chúng. Cách thụ phấn thứ ba là là lén lút. Lan hài thu hút vậtcon thụ phấn sắp tới mép bao phấn của nó, và rồi côn trùng rơi vào đó, và như thế có những cánh hoa dài sẽ chạm đất. Và những loại côn trùng không đơn độc thụ phấn cho phong lan mà các loại hưu nhũ nhỏ, chim sâu, dơi và gió cũng có thể đóng góp cho sự tồn tại của các giống phong lan.

Hàng thế kỷ qua, hoa phong lan đã là biểu tượng cho tình yêu, vẻ đẹp và sự quí phái. Vào thời kỳ Hy Lạp cổ, hoa phong lan đại diện cho tính kiên cường và người Trung Hoa gọi phong lan là “vua của các mùi hương”. Suốt thời kỳ Trung Cổ, phong lan được xem như loại thuốc tăng cường tình dục và được dùng làm bùa yêu. Sự sưu tập nghiêm túc các loài phong lan bắt đầu từ thế kỷ thứ 18, nhưng do sự hiếm có của chúng vào lúc bấy giờ nên chỉ có rất ít nhà thực vật học và những nhà sưu tầm tài tử thưởng thức chúng. Đến năm 1818, William Cattley trở thành người đầu tiên cho phong lan nở hoa (đó là loài Cattleya), sự kiện này đã làm thay đổi thế giới loài hoa. Các khu rừng bị tước đoạt hàng triệu giò phong lan, đưa phong lan vào danh sách các giống loài có nguy cơ bị tuyệt chủng. Một giò phong lan đơn lẻ được bán với giá hàng nghìn đô la Mỹ. Từ thực tế đó, việc khai thác lan đã bị cấm và các giống loài hiện nay được lai tạo và trồng đễ thương mại hóa.

Điều gì sẽ mang đến cho phong lan trong tương lai? Đó là thánh thức lớn nhất hiện tại đối với con người. Sự bế tắc môi trường của chúng ta sẽ lấn át hay sự yên nghỉ của phong lan sẽ trở lại, được thử thách qua hàng thiên niên kỷ, tồn tại lâu hơn chúng ta? Sự tồn tại hiển nhiên của phong lan sẽ không mất đi tính thanh lịch và huyền thoại tiền sử trong trí nhớ của những người hâm mộ.
Tư liệu về Hoa lan :
Lan, hay Phong lan : http://vi.wikipedia.org/wiki/

Phòng trưng bày hoa lan : http://www.dalatrose.com/forum/
Các loại hoa Phong lan : http://www.kyhoadithao.com/

Hoa lan được người tiêu dùng ưa chuộng vì vẻ đẹp đặc sắc và các hình thức đa dạng của chúng. Cũng giống như cây lan, hoa lan hầu như có tất cả các màu trong cầu vồng và những kết hợp của các màu đó. Hoa lan nhỏ nhất chỉ bằng hạt gạo trong khi hoa lan lớn nhất có đường kính khoảng 1 m : http://hoaphonglan.org/

Hoa Lan Việt “Vua chơi lan, quan chơi trà” - câu nói từ xưa của ông cha ta đã ngầm cho biết nét đẹp thanh tao, cao quí của loài hoa lan. Ngày nay hoa lan vẫn được coi là một loài hoa quí hiếm, tượng trưng cho vẻ đẹp sang trọng, lịch lãm. Hoa Lan Việt Nam rất phong phú về hình dạng va màu sắc, nhiều họ thuộc loài quí hiếm cần bảo vệ. Các nhà khoa học chia hoa Lan thành 2 nhóm: Phong Lan và Địa Lan : http://vietorchid.net/hoalan.html

Hoa phong lan: http://my.opera.com/onlydalat/albums/

Hoa lan Đà Lạt (Orchids):http://my.opera.com/onlydalat/albums/

Phong lan Việt Nam : http://www.phonglanvietnam.com/
Phát hiện hai loài lan hiếm ở Phú Quốc

HOA LAN VIỆT NAM

Từ xưa đến nay, lan vẫn được biết đến như một loài hoa quý phái, hoa của bậc vua chúa vương giả. Lan Việt Nam đẹp vẻ đẹp thanh cao lại chứa đựng thật nhiều ý nghĩa. Cùng với sự phát triển của ngành trồng lan trong thời gian qua, loài hoa quý này không chỉ làm đẹp hơn hình ảnh của Việt Nam trong con mắt của du khách đến với đất nước xứ sở nhiệt đới này mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao.

 

Hoa Lan Việt Nam rất phong phú về hình dạng và màu sắc, nhiều họ thuộc loài quí hiếm cần bảo vệ. Các nhà khoa học chia hoa Lan thành 2 nhóm: Phong Lan và Địa Lan.

 

Phong Lan là loài sống gửi nhờ vào thân cây cao ẩm mục ở trong rừng hoặc trên núi cao. Địa lan sống nhờ đất ở nơi bờ suối, sườn núi hay mặt đất dưới tán rừng ẩm ướt.

 

Hoa Địa Lan cũng có nhiều loài với hình dáng, màu sắc phong phú đẹp mắt. Một số có nguồn gien quý, được nhân giống và bảo vệ.

 

Nơi tập trung nhiều loại hoa lan nhất nước ta hiện nay là Đà Lạt. Hoa lan ở Đà Lạt có trên 200 loài, trong đó có 5 loài được phát hiện lần đầu tiên trên thế giới được mang tên Đà Lạt hay Langbian.

 

Lan ở Đà Lạt được xếp thành 3 loại chính là thổ lan, thạch lan và phong lan. Thổ lan tức lan đất, mọc ở trên bờ suối hay ở những nơi ẩm ướt trong rừng thẳm. Thạch lan tức lan đá, mọc trong khe hay trên núi đá có rêu xanh. Phong lan thì sống cộng sinh trên thân cây khác.

Lan còn đặt tên theo hình dáng và màu sắc của hoa, lá hay thân, rễ của nó như hạc đính, bạch hạc, nhất điểm hồng, thủy tiên, tiên hài, hàm lân, kim điệp, long tu, hoàng lan, bò cạp... Đa số những lan vừa kể hay nở trong mùa đông hoặc mùa xuân. Thường thường thì những nhà chơi lan có các loại hoa này để thưởng thức trong dịp Tết.

 

Lan là loài hoa quý được nuông chiều khi nó hội đủ điều kiện về hình dáng và màu sắc. Vì vậy mà các nhà chơi lan ở Đà Lạt, từ trước tới nay đã chi phí không biết bao nhiêu công sức, thời giờ và tiền bạc để tô điểm cho lan. Những loài lan quí và sang trọng hơn tất cả vẫn là Lan hài đỏ, Lan ngọc điệp, Đái châu... kế đến là Trần Mộng.

 

Từ những cây sống cộng sinh trên các thân cây khác trong rừng, lan được con người nhân giống bằng củ và đem bán ngoài thị trường. Ngoài ra, nhiều giống nhập từ nước ngoài về như chateau, sayonara, balkis, oriental legend... đã làm phong phú thêm bộ sưu tập lan của Đà Lạt.

 

Tại Việt Nam, người chơi hoa và chung thuỷ với hoa nổi tiếng phải kể đến Trần Tuấn Anh, người đất Hà thành. Anh là người chơi lan, gắn bó với lan đã hơn 20 năm, từng ngược xuôi khắp mọi miền đất nước để săn lùng phong lan. Được biết, cũng vì tìm lan mà đã có lần Tuấn Anh đã lạc trong rừng sâu nhiều ngày. Qua tháng năm, vườn lan ở Thanh Xuân của Tuấn Anh hội tụ được hơn 300 loài luôn giành được sự “kính trọng” của giới chơi lan.

 

Nhớ lại, năm 2002 là một năm đánh dấu một sự kiện không thể quên với Tuấn Anh. Anh đã tìm được một loài lan hoàn toàn mới tại miền núi Tây Bắc- Việt Nam. Loài lan này có tên khoa học là Dendrobium tuananhii được thế giới công nhận và tên anh đã được đặt cho loài hoa đặc biệt quí hiếm này.

 

Ngày nay bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào tân tiến, người ta có thể cho ra đời hàng nghìn, hàng vạn bông hoa lan nhưng thực sự không có loài lan công nghiệp này không thay thế được lan tự nhiên. Bởi khi chăm lan những người chơi không chỉ tự tay chăm chút cho cái đẹp mà còn đang dưỡng một cái tâm trong sáng, thuần khiết như tự nhiên, hoa cỏ.

 

Ở Việt Nam theo các tài liệu lưu hành, hoa lan được biết đến và trồng dưới thời vua Trần Anh Tông nhưng hoa lan Việt Nam vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ. Hầu hết các nghiên cứu về hoa lan Việt Nam đều do các nhà khoa học nước ngoài thực hiện. Mới đây, qua bộ sách Cây cỏ miền Nam Việt Nam của GS. Phạm Hoàng Hộ đã liệt kê và bổ sung thêm các loài phong lan nâng tổng số lan có ở Việt Nam lên 755 loài.

 

Sản xuất hoa lan tại Việt Nam

 

Trước những năm 1986, nghề trồng hoa của Việt Nam chỉ tập trung ở một vài làng nghề ở Hà Nội, Hải Phòng, TP. HCM, Đà Lạt và một vài tỉnh miền Tây Nam bộ. Diện tích trồng hoa của Việt Nam theo số liệu thống kê năm 1993 chỉ chiếm 0,02% tổng diện tích đất nông nghiệp (# 1.585 ha). Trong thập niên 80, ngành trồng hoa ở Việt Nam chỉ là ngành kinh doanh nhỏ của các nhà vườn nhỏ cung cấp cho thị trường nội địa là chính. Diện tích trồng hoa của Việt Nam theo thống kê năm 1993 như sau:

 

Hà Nội: 500ha, Hải Phòng: 320 ha, TP. HCM: 200 ha, Đà Lạt: 75 ha, Các tỉnh khác: 490 ha. Tổng cộng diện tích trồng hoa của Việt Nam là 1.585 ha

 

Hà Nội có các vùng trồng hoa là: Ngọc Hà, Quang Ân, Nhật Tân, Tây Tựu và làng Vĩnh Tuy. Hải Phòng có Đặng Hải, An Hải. TP. HCM có quận Gò Vấp, Quận 12, Củ Chi, Bình Chánh tập trung ở quận 11 và 12 và Đà Lạt nổi tiếng như là 1 thành phố hoa. Trồng hoa cho thu nhập gấp 10 – 12 lần hơn gạo nên mức sống của người dân ở những nơi trồng hoa thường cao hơn mức sống của vùng nông nghiệp khác.

 

Tuy nhiên trong số các loại hoa được trồng nhiều ở Việt Nam như hoa hồng, cúc, lay-ơn... hoa lan chỉ chiếm xấp xỉ 10%. Hầu hết hoa được trồng trên những mảnh vườn mở không có lưới và các phương tiện phòng chống mưa, bão, lụt rất thô sơ... nên chất lượng và thời vụ thu hoạch bị ảnh hưởng rất nhiều. Hoa lan tuy cũng được trồng trong vườn có lưới che mát nhưng cũng không có các phương tiện bảo vệ tránh gió mưa, bão gây hại cho hoa.

 

Đà Lạt hiện nay đang trở thành điểm thu hút các nhà đầu tư kinh doanh hoa do sự thành công của các công ty nước ngoài đầu tư vào cách đây hơn 10 năm như Dalat Hasfarm chuyên trồng hoa ôn đới; công ty Lâm Thăng Đài Loan chuyên về Phalaenopsis (lan Hồ Điệp). Vùng Sapa, Tam Đảo rất thích hợp cho việc trồng hoa ôn đới như hồng, Lyly, lay ơn... Riêng hoa lan nhiệt đới, qua các năm từ 2003- 2005 đã tăng từ 20 ha lên 50 ha (tăng 150%). Xu hướng tiêu dùng hoa lan đã tăng lên đáng kể và dự đoán sẽ tăng mạnh trong thập niên tới do Việt Nam đã là thành viên của tổ chức thương mại thế giới WTO sẽ là yếu tố tăng mạnh đầu tư nước ngoài làm tăng các dịch vụ du lịch, tổ chức hội nghị quốc tế..

 

Tiềm năng ngành sản xuất hoa lan ở Việt Nam

 

1. Sự tăng trưởng của nền kinh tế

 

Nền kinh tế Việt Nam những năm qua phát triển vượt bậc đã nâng cao mức sống của người dân nhất là dân cư các thành phố lớn trong cả nước. Do đó nhu cầu tiêu dùng hoa cắt cành trong đó có hoa lan ngày càng tăng. Hầu hết hoa lan được trồng và tiêu thụ trong nước nhất là vào các dịp lễ hội như Tết, Giáng Sinh, ngày Phụ Nữ, Quốc khánh, ngày nhà giáo, sinh nhật, hội nghị khách hàng v.v...

 

Hiện nay Việt Nam đã là thành viên của WTO tạo điều kiện cho ngành sản xuất hoa lan của Việt Nam có nhiều cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế trong các lĩnh vực: kỹ thuật trồng, lai tạo giống, nhân giống (cấy mô), bảo quản sau thu hoạch ... để thúc đẩy công nghiệp hoa lan phát triển

 

Tuy công nghiệp hoa lan ở Việt Nam chưa được qui hoạch trong chiến lược phát triển kế hoạch 5 năm của quốc gia nhưng xu hướng phát triển của hoa lan lại rất nhiều triển vọng vì hầu như cung không đủ cầu: làn sóng đầu tư đổ vào Việt Nam trong đó có Mỹ, Nhật, Trung Quốc và các quốc gia khác, các resort đang tạo một cảnh quan du lịch sinh thái, các hội nghị quốc gia cũng như các diễn đàn quốc tế tổ chức tại Việt Nam với tần suất ngày càng tăng khiến cho nhu cầu hoa lan tăng thêm và hầu như Việt Nam hàng năm phải đổ ra hàng tỷ đồng để nhập khẩu hoa lan từ các nước láng giềng cũng chỉ để đáp ứng cho thị trường nội địa.

 

2. Thu nhập từ trồng hoa lan

 

Hiệu quả kinh tế nói chung của vườn lan cao hơn các loại cây trồng nông nghiệp khác; nhất là tại những vùng đất sản xuất nông nghiệp không hiệu quả như đất bạc màu, chua phèn hay nhiễm mặn vì cây lan không cần đến đất. Đặc biệt Việt Nam có các tỉnh duyên hải và Bến Tre là nơi tập trung trồng dừa và vỏ dừa khô chính là giá thể tốt nhất để cây lan phát triển. Xơ dừa là vật liệu rẻ tiền giúp cho việc đầu tư vào sản xuất giảm đi rất nhiều so với các quốc gia khác. Các vật liệu khác như lưới che mát, than, tre nứa cũng đã sản xuất được ở Việt Nam góp phần làm giảm chi phí đầu tư cho người sản xuất.

 

Hiện nay người trồng lan có thu nhập cao gấp nhiều lần so với người trồng lúa, gấp 4 -5 lần so với người trồng rau cải, cỏ cho chăn nuôi...Theo số liệu thống kê của vụ kế hoạch thuộc Bộ NN &PTNT nếu trồng lan cắt cành Dendrobium và Mokara 1 ha có thể cho doanh thu 500 triệu - 1 tỉ đồng/ha-năm.

 

3. Thu nhập cao từ kinh doanh hoa lan:

 

Các cơ sở kinh doanh hoa lan, cây kiểng tăng nhanh kể từ năm 2003 từ 264 điểm đến nay đã trên 1.000 cơ sở lớn nhỏ trên địa bàn TP.HCM. Riêng trên toàn quốc, số lượng các cửa hàng hoa tăng gấp nhiều lần so với năm 2000 cho thấy nhu cầu tiêu dùng hoa của người dân tăng nhanh. Theo thống kê của Sở NN & PTNT TP. HCM trong năm 2003 doanh số kinh doanh hoa lan cây kiểng chỉ đạt 200-300 tỉ đồng nhưng đến năm 2005 đã tăng đến 600-700 tỉ đồng và ngay từ đầu năm 2006 doanh số đạt được là 400 tỉ đồng

 

4. Điều kiện khí hậu, lao động, đất đai:

 

Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận có khí hậu nhiệt đới nóng và ẩm cao nên thích hợp cho việc trồng các giống Dendrobium và Mokara. Đặc biệt là việc trồng Mokara tại TP. HCM cho thấy Mokara tăng trưởng và ra hoa tốt hơn trồng tại Thái Lan.

 

Ngoài ra, lực lượng lao động cho việc trồng lan không cần nhiều, có thể sử dụng lực lượng nông nhàn để theo dõi, chăm sóc cho cây hoa cũng là một lợi thế cho ngành hoa lan Việt Nam.

 

Những vùng đất phèn nặng hoặc bạc màu là địa điểm thích hợp để người dân chuyển đổi từ sản xuất trồng lúa hoặc rau cải cho thu nhập thấp sang trồng hoa lan cho thu nhập cao. Diện tích những vùng đất phèn nặng và bạc màu chiếm số lượng lớn ở TP. HCM đang được TP. HCM đưa vào qui hoạch những vùng cần chuyển đổi cơ cấu kinh tế cây trồng sẽ giúp cho hàng ngàn nông dân thay đổi tập quán canh tác từ cây lúa, cây rau sang cây hoa có giá trị kinh tế cao.

 

Các nhân tố ảnh hưởng chính đến sự phát triển công nghiệp hoa lan Việt Nam

 

1. Giống

 

Để nhân nhanh các giống lan, phương pháp nhân giống bằng nuôi cấy mô đang được các quốc gia trên thế giới áp dụng. Việt Nam cũng có các phòng nuôi cấy mô nhưng ở qui mô nhỏ, nên nguồn giống chủ yếu là nhập từ Thái Lan, Đài Loan và một vài quốc gia Tây Âu như Bỉ, Hà Lan...Vì vậy giống lan tại Việt Nam tùy thuộc rất nhiều vào nguồn giống ngoại nhập. Đây là một thực tế đáng lo ngại cho ngành sản xuất hoa lan của Việt Nam nếu tương lai Việt Nam tham gia vào thị trường xuất khẩu hoa lan trên thế giới

 

Việc nhập khẩu giống từ các nguồn khác nhau gây ra nhiều vấn đề khó khăn cho sự phát triển của ngành công nghiệp hoa lan như chất lượng hoa, sâu bệnh lan truyền qua nhập khẩu và bản quyền tác giả... sẽ làm cho giá thành của hoa lan Việt Nam cao hơn các nước trong khu vực và rủi ro trong nuôi trồng cũng nhiều hơn.

 

2. Công nghệ sinh học

 

Khi trồng các loại hoa cắt cành như hồng, cúc, cẩm chướng... sau khi thu hoạch nông dân Việt Nam có xu hướng giữ lại hạt làm giống cho vụ sau. Trái lại việc nhân giống hoa lan phải nhờ đến công nghệ sinh học. Hiện nay cũng có vài công ty tư nhân đang đầu tư trong lĩnh vực cấy mô, lai tạo giống phong lan Dendrobium, Mokara hay Oncidium để tạo ra nguồn giống riêng của Việt Nam mặc dù hướng nghiên cứu gene phong lan ở Việt Nam chưa được chú ý đến. Tuy nhiên, nếu việc lai tạo các giống phong lan thành công thì đây là bước khởi đầu cho công nghiệp hoa lan Việt Nam và cần được sự hỗ trợ của nhiều ngành khoa học đặc biệt là công nghệ gene trong nông nghiệp.

 

3. Công nghệ canh tác, sản xuất hoa lan

 

Tuy hoa lan không cần đất để phát triển nhưng việc ứng dụng công nghệ canh tác tiên tiến rất quan trọng với mục đích tạo ra những hoa lan có màu sắc, kích thước, số lượng hoa trên cành, tính bền, khả năng ra hoa và tính kháng bệnh của cây với chất lượng cao và giá thành thấp.

 

Vai trò của hoa lan và hoa cắt cành ở Việt Nam mới chỉ trở nên quan trọng trong những năm gần đây, nhưng các qui trình công nghệ tiên tiến áp dụng trong lĩnh vực hoa lan chưa được chọn lọc và nghiên cứu đầy đủ trong điều kiện sinh thái của Việt Nam. Hầu hết là học tập và mô phỏng theo cách trồng của Thái Lan ở qui mô cá thể với diện tích chưa đủ lớn để tạo ra sự thay đổi sâu sắc trong tập quán trồng hoa của nông dân Việt Nam, trong đó vấn đề sâu bệnh hại là yếu tố quyết định cho sản xuất lan công nghiệp.

 

Đa số nông dân Việt Nam trồng hoa lan ở qui mô hộ gia đình từ vài m2 đến vài ngàn m2. Cá biệt có vài hộ sản xuất kinh doanh trồng trên 1 – 2 ha. Chính do qui mô nhỏ lẻ và nguồn giống phân tán nhập từ nhiều nguồn khác nhau nên đã dẫn đến chất lượng hoa lan không đồng đều, số lượng trên mỗi giống hoa không đủ cho thị trường, nhất là thị trường xuất khẩu trong tương lai.

 

4. Công nghệ sau thu hoạch

 

Hoa lan là sản phẩm của ngành nông nghiệp (khác với lan rừng thu hái từ tự nhiên) nên nó cần một công nghệ bảo quản sau thu hoạch để giữ cho hoa bền, lâu tàn. Trong điều kiện khí hậu Việt Nam thích hợp cho việc canh tác hoa lan nhiệt đới thì cũng chính khí hậu nóng ẩm của ta cũng dễ ảnh hưởng đến chất lượng hoa lan. Đa số nông dân cắt hoa và giao hoa ngay trên những phương tiện vận chuyển thô sơ, không có kho mát hay phòng mát và cũng chưa có dụng cụ chứa dinh dưỡng để cắm mỗi cành hoa vào để giữ cho hoa lâu tàn.

 

5. Thị trường và các biện pháp xúc tiến thương mại

 

5.1 Thị trường trong nước

 

Hoa lan và các loại hoa cắt cành khác đang được phân phối trên thị trường trong nước qua các kênh bán sỉ tại các chợ đầu mối hoa như chơ Hồ Thị Kỷ, Q.10. Các cửa hàng kinh doanh hoa mua trực tiếp từ các vườn hoặc thông qua các cơ sở tư nhân thu gom từ các vườn lan.

 

Hiện nay tuy chưa có một tổ chức hay doanh nghiệp nào đứng ra tổ chức hệ thống thu mua và phân phối hoa lan cho thị trường trong nước, nhưng các hộ kinh doanh hoa, các cửa hàng bán hoa đã rất nhạy bén nắm bắt tâm lý của người trồng hoa là cần có đầu ra ổn định nên đã có những thỏa thuận ở mức sơ khai của hình thức hợp đồng kinh tế, lấy uy tín là chính và việc đặt cọc tiền giữa 2 bên chỉ có giá trị tượng trưng cho sự thỏa thuận giữa hai bên. Cho đến hiện nay chưa có hợp đồng nào có giá trị ở mức cao và cũng chưa có thỏa thuận nào bị “bể” giữa bên bán và mua do cầu lúc nào cũng cao hơn cung đối với hoa lan.

 

5.2 Thị trường xuất khẩu:

 

So với các quốc gia trong khu vực, hoa cắt cành của Việt nam cũng đã có thị trường xuất khẩu và mức tăng trưởng hàng năm đều tăng cao hơn so với năm trước. Tuy nhiên đối với hoa lan, nhất là hoa lan nhiệt đới thị trường xuất khẩu vẫn còn là thị trường tiềm năng. Để có thể tiến vào thị trường hoa lan cắt cành hay lan chậu của thế giới, ngành công nghiệp hoa lan Việt còn rất nhiều vấn đề cần phải quan tâm. Thị trường xuất khẩu hoa lan trên thế giới ngày càng mở rộng. Kim ngạch thương mại hoa lan cắt cành thế giới năm 2000 đạt 150 triệu USD trong đó Nhật Bản là nước nhập khẩu hoa lan cắt cành số 1 thế giới, thứ hai là Ý, kế đến là Pháp, Đức đứng thứ tư và thứ năm là Mỹ.

 

Thị trường xuất khẩu thế giới có thể liệt kê như sau:

 

1. Nhật; 2. Ý; 3. Pháp; 4. Đức; 5. Mỹ; 6. Anh; 7. Hà Lan; 8. Áo; 9. Bỉ; 10. Hy lạp; 11. Ba lan; 12. Tây Ban Nha; 13. Thụy Điển; 14. Canada; 15. Phần Lan; 16. Đan Mạch; 17 Thụy Sĩ ....

 

Thị trường xuất khẩu hoa lan hiện nay rất lớn và đầy triển vọng. Ngày nay người tiêu dùng có xu hướng mua hoa lan có giá thành hạ mà không cần biết xuất xứ vì vậy thị trường hoa lan thế giới luôn có chỗ cho những quốc gia mới tham gia miễn là giá hạ, hoa bền lâu và màu sắc đúng thị hiếu của đa số người tiêu dùng.

 

6. Xu hướng phát triển mới của ngành thương mại hoa lan thế giới

 

Điều đầu tiên phải kể đến là sự gia tăng diện tích của các trại lan, nhất là ở Thái Lan đã có những trang trại chuyên trồng loài Dendrobium rộng đến 39 ha.

 

Thứ hai là qui mô các dự án đầu tư cho ngành thương mại hoa lan đang gia tăng như tại Panama đang có dự án với vốn đầu tư lên đến 200.000 USD.

 

Thứ ba là sự phát triển của việc lai tạo giống hoa lan, nhất là Dendrobium tạo ra các phát hoa dài, hoa lớn và đa dạng màu sắc.

 

Thứ tư là sự phát triển các loại hoa lan ôn đới như Cymbidium, Dendrobium ôn đới và Oncidium cho những phát hoa có thể cắm trong bình đến 1 tháng.

 

Cuối cùng là sự thay đổi mạng lưới phân phối: ngày nay người ta ưa chuộng loại hình vận chuyển FedEx hơn để giao hàng đến tận tay khách hàng.

 

Các thách thức trong quá trình phát triển

 

Mặc dù các cơ hội phát triển hoa lan Việt Nam đã được đề cập ở trên nhưng các nhân tố đó cũng chính là những thách thức cần được quan tâm cho sự phát triển của ngành công nghiệp hoa lan còn non trẻ của Việt Nam như:

 

a. Sản xuất lai tạo giống lan trong nước bằng phương pháp nuôi cấy mô chưa có đột phá mới. Phần lớn các phòng cấy mô chỉ cấy chuyền các giống nhập từ nước ngoài ở dạng chồi/phôi, do đó ngành kinh doanh lan Việt Nam luôn bị động và có xu hướng nhập khẩu là chính

 

b. Chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng còn cao nên việc mở rộng diện tích trồng lan cần phải có sự quan tâm hỗ trợ của các tổ chức tín dụng.

 

c. Chưa có công nghệ sản xuất tiên tiến, sản xuất canh tác hoa ổn định không theo mùa vụ sẽ giúp bình ổn giá hoa trên thị trường ...

 

d. Công nghệ sau thu hoạch và kỹ thuật đóng gói phù hợp chưa sẵn sàng.

 

e. Chi phí lao động có kỹ thuật tăng cao.

 

f. Dịch vụ hậu cần tại các cảng xuất hàng còn yếu kém như chưa có kho mát tại sân bay.

 

g. Các yêu cầu kiểm dịch nghiêm ngặt của các nước nhập khẩu hoa trong khi Việt Nam chưa có hệ thống và biện pháp kiểm tra hoa nhập khẩu từ các nước khác.

 

h. Hệ thống thông tin, tiếp thị hầu như chưa có nên rất khó khăn trong việc hoạch định sản xuất theo nhu cầu thị trường.

 

i. Công nghiệp hoa lan chưa được quan tâm đúng mức của các cấp chính quyền nên chưa có những biện pháp hỗ trợ, thúc đẩy ngành hoa lan phát triển

 

Một số các biện pháp chiến lược phát triển ngành hoa lan Việt Nam

 

Trong các nước láng giềng của Việt Nam, Thái Lan có ngành công nghiệp hoa lan rất phát triển nhờ tiếp thu thành tựu công nghệ sinh học thế giới.. Sự tiến bộ trong cải tiến qui trình và luôn tạo ra các sản phẩm mới lạ chủ yếu là do thành quả của việc nghiên cứu đa ngành, do đó ngành công nghệ sinh học vẫn sẽ tiếp tục là yếu tố chính trong sự phát triển công nghệ hoa lan Thái Lan.

 

Việt Nam đã có những bước khởi động của ngành công nghệ sinh học từ đầu những năm 90 nhưng theo đánh giá của các nhà khoa học mới đây, ngành công nghệ sinh học nước ta vẫn còn phát triển quá chậm và khả năng ứng dụng không hiệu quả.

 

Vì vậy Việt Nam cần có những chiến lược tổng hợp đa ngành như sau:

 

1. Giải pháp về giống

 

- Lai tạo, chọn lọc giống mới theo phương pháp nhân giống truyền thống:

 

Nỗ lực tiến hành các biện pháp lai chéo giữa các giống lan với nhau để tạo ra các giống mới. Phương pháp lai vẫn tiến hành trên nền tảng di truyền cổ điển, tuy nhiên để giảm thiểu chi phí và thời gian, công nghệ sinh học phân tử cần tham gia vào ở giai đoạn mầm chồi để xác định các tổ hợp lai mới.

 

- Kỹ thuật gene: áp dụng thành tựu chọn lọc gene trong nông nghiệp, nghiên cứu chọn lọc gene phong lan bằng các kỹ thuật gene.

 

- Nhân giống đột biến: chọn những cây lai đột biến mang các tính trạng nổi bật phù hợp với thị trường và nhân giống vô tính bằng phương pháp cấy mô

 

2. Áp dụng thành tựu của các nước trong khu vực về canh tác hoa lan như:

 

Khuyến khích sử dụng giá thể xơ dừa + than vụn hoặc giá thể bằng vỏ đậu phộng. Áp dụng sản xuất theo GAP để bảo vệ môi trường và kiểm soát sâu bệnh đúng cách.

 

3. Công nghệ bảo quản sau thu hoạch và dịch vụ hậu cần:

 

- Ngành nhựa cần quan tâm đến việc cung cấp các tube (ống) chứa dung dịch bảo quản hoa sau khi cắt khỏi cành.

 

- Nghiên cứu các công thức bảo quản hoa phù hợp với điều kiện vận chuyển tại Việt Nam.

 

4. Các hỗ trợ về cơ sở hạ tầng:

 

Các phương tiện thiết bị chuyên dùng cho ngành hoa, các kênh thông tin, tiếp thị sản phẩm giúp người trồng dự đoán được giá cả, nhu cầu thị trường để tự hoạch định sản xuất.

 

5. Các văn bản luật, các tiêu chuẩn sản phẩm

 

Cần được ban hành trong thời gian ngắn nhất để người trồng tiếp cận, tránh được rào cản về thuế quan, kiểm dịch thực vật nghiêm ngặt của các các nước nhập khẩu.

 

6. Nguồn nhân lực

 

Lực lượng lao động trong các lĩnh vực sản xuất, sau thu hoạch, xếp dỡ, phát triển sản phẩm, công nghệ sinh học, kỹ thuật gene, đấu giá...cần phải được đào tạo nhanh chóng vì điều này có thể trở thành khiếm khuyết nghiêm trọng trong sự cạnh tranh mạnh mẽ toàn cầu khi VN là thành viên của WTO.

 

7. Hỗ trợ tín dụng

 

Ngành hoa lan cần vốn khá lớn và thời gian khá dài để phát triển do đó cần được các tổ chức tín dụng quan tâm hỗ trợ.

 

Tuy ngành sản xuất hoa lan Việt Nam còn khoảng cách rất xa so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Singapore, Malaysia ... nhưng tương lai của hoa lan Việt Nam rất xán lạng do vẫn còn nhiều quỹ đất để phát triển, nguồn gene lan rừng rất quí báu dồi dào nhưng chưa được khai thác, con người Việt Nam thông minh chịu khó và nắm bắt rất nhanh công nghệ tiên tiến.

 

Trước hết ngành sản xuất hoa lan cần mở rộng sản xuất cung cấp cho thị trường nội địa, sử dụng các giống lai tạo mới, sử dụng hiệu quả các thành tựu của công nghệ sinh học. Chính phủ cần khuyến khích nông dân chuyển đổi diện tích cây trồng thu nhập thấp sang trồng lan với các chính sách hỗ trợ về vốn, công nghệ sản xuất chuyên sâu. Kêu gọi các doanh nghiệp tư nhân tham gia tích cực vào lĩnh vực công nghệ sinh học và di truyền cho ngành công nghiệp hoa lan nhằm cải thiện chất lượng sản phẩm làm động lực cho sự phát triển của ngành. Chính phủ cũng cần tăng cường công tác thị trường và năng lực thị trường bằng cách hợp tác giữa khu vực tư nhân và các tổ chức nhà nước để quảng bá sản phẩm và thâm nhập thị trường mới
MỘT SỐ LOÀI LAN

Thiên thần Hoa Lan

 

Những cây Schoenorchis

Trong danh mục hoa lan vần S, chúng tôi có trình bầy về loài lan Schoenorchis với 4 giống của VN trong số 25 giống trên thế giới. Phạm Hoàng Hộ gọi là Nang Lan và Trần Hợp gọi là Trứng ...

 
 
Lan vũ nữ

Dòng họ Bulbophyllum:

Tên do tiếng Hy-lạp bulbos, tiếng Anh bulb, có nghĩa là củ và phyllum từ chữ phyllon, tiếng Anh là leaf, lá cây. Gọi tắt bulbos, viết tắt bulb, phiên-âm bulb-oh-fill’um. Theo như tên gọi, loại lan ...